آنغوزه چیست / خواص برگ آنغوزه و مضرات آنغوزه

گیاهان دارویی 01 آوریل 2018

آنغوزه چیست / خواص برگ آنغوزه و مضرات آنغوزه

آنغوزه / asafoetida

تیره Umbelliferae
نام علمی Ferula Assa-foetide. Regel

مشخصات گیاه آنغوزه:

آنغوزه گیاهی است علفی بزرگ دارای ریشه ی گوشتدار ضخیم، ساقه ای قوی خشن فیبری، برگ ها بسیار برنده اندکی لبه دار، گل ها درون چترهای مرکب انتهایی با تعداد حدودا 50 گلچه شعاعی قرار داشته، میوه شیزوکارپ مسطح، تقریبا گرد و بیضوی با حاشیه بالدار غشایی این گیاهی بومی ایران است زمان جمع آوری آن فصل تابستان است. این گیاه دارای بوی ناخوشایند سیر مانند است که تهوع آور است. مصرف این گیاه با ترکیبات اسیدی ممنوع است. از تنطور این گیاه به عنوان مقوی ملایم قلب استفاده می کنند. (از شکاف دادن ریشه آن رزین ها به دست می آید)

آنغوزه / آنغوزه چیست

ترکیبات شیمیایی آنغوزه:

آزارزینوتانول، اسید فرولیک، اسانس اکستیل، اکسینل دی سولفید، وانیلین.

خواص آنغوزه:

ضد اسپاسم، مقوی قلب، محرک قوه جنسی، مقوی معده، تحریک اشتها، خلط آور است. برای کشتن کرم معده مصرف دارد و در چین و مغولستان آنغوزه را برای درمان هیستری استفاده می کنند. آنغوزه خاصیت بادشکن نیز دارد.

انواع آنغوزه

گیاه آنغوزه دو نوع بوده که این نوع آن خوشبو و نوعی دیگر بد بو می باشد و نوع بدبوی آن در ایران پرورش می یابد و مصرف درمانی دارد.

انواع شیره آنغوزه

1- نوع اشکی یا دانه ای

اولین برداشت شیرابه که بدون مقطع گیاهی باشد نوع اشکی است. که این صمغ از ساقه گیاه و به مقدار کم در حالت طبیعی خارج می شود . این نوع شیره مرغوبترین و نادرترین نوع آنغوزه است ، بدون خاک و خاشاک و ظاهری غالباً مسطح و بیضوی دارد و نرمی خود را نیز مدتی حفظ می کند. در مجاورت هوا سریعاً اکسیده و تیره می شود و به رنگ بنفش و سپس قرمز- قهوه ای در می آید و اگر شکسته شود مقطع آن به رنگ سفید مایل به زرد تا کمی گلیرنگ می شود . از نظر ابعاد در حد فندق است . در این حالت آنغوزه 15 درصد اسانس وجود دارد .

2- نوع توده ای

این نوع شیره در اثر تیغ زدن محل یقه گل (بعد از مراحل آماده سازی گیاه) از محل زخم خارج می شود وبا بی دقتی جمع آوری شده و به رنگهای متفاوت زرد قرمز، قهوه ای و خاکستری قهوه ای است . سفتی آن زیادتر از نوع اشکی و ناخالص تر از آن است . به طوریکه در آن کاه و حتی قطعات ریشه و خرده های برگ یافت می شود و ارزش آن از نوع اشکی باالطبع کمتر می باشد.

تکثیر آنغوزه

تنها راه تجدید حیات طبیعی گیاه آنغوزه از طریق تولید و پراکنش بذر است.هر ساقه گل دهنده گیاه آنغوزه انبوهی از بذر را در دستجات چتر مانندی تولید می نماید. بذر های سبک آنغوزه از طریق وزش باد، در سطح رویشگاه پراکنده می گردند و سپس سبز می گردند. طول بذر آنغوزه 9تا12 میلی متر و عرض آن 5تا 5/7 میلی متر ، وزن هزار دانه 5/12 گرم ، و وزن هکتولیتر آن 4/196 گرم بر سانتیمتر مکعب می باشد ، استاندارد قوه نامیه بیش از 90 درصد و تا 3 سال بذر قوه نامیه خود را حفظ می کند و استاندارد خلوص آن حدود 80 درصد می باشد .از آنجا که این گیاه منبع درآمد با ارزشی برای تعداد قابل توجهی از روستائیان و بهره برداران کشورمان است ، روستائیان با هماهنگی سازمان های ذی ربط ، پس از جمع آوری بذر ها اقدام به پاشیدن آن در مکان های مورد نظر در مراتع می کنند ، تا نه تنها از انقراض آن جلوگیری کنند ، بلکه از گیاهان مناسبی برای بهره برداری بر خوردار گردند .بهترین زمان جمع آوری بذر قبل از پراکنش است .

READ  گل سرخ (گل محمدی) دمنوش گل سرخ / چای گل سرخ / خواص دمنوش گل سرخ / مربای گل سرخ

قسمت مورداستفاده آنغوزه

ریشه،بخشهای سبزگیاه به عنوان سبزی خوردنی و بذر

کاشت بذر به دو طریق صورت می پذیرد

1-کاشت مستقیم بذر

در چاله های بسته شده جهت بهره برداری آنغوزه که به وسیله داس خراشی در محل چاله ها داده شود و سه تا چهار دانه بذر در آن کشت شده و روی آن به وسیله خاک پوشانده می شود . حسن این روش این می باشد که چاله ها محل ذخیره آب بوده و رطوبت بیشتری در اختیار بذر و گیاه قرار می گیرد .

2- بذر پاشی

این روش در زمینی انجام می شود که زیاد سفت نباشد و بذر باید به طور یکنواخت در سطح زمین پخش شود به طوریکه هم از تراکم بوته ها پس از سبز شدن جلوگیری شود ، و هم اینکه خیلی تنک کشت نشود. رطوبت 70-60 % و دمای 15- 12 درجه برای جوانه زنی مناسب است . زمان کاشت بهتر است قبل از فصل بارندگی باشد.

برداشت را چگونه انجام می دهید؟

در خرداد ماه که برگ ها خزان کرد و زرد شد، برگ ها و ساقه ها را که دیگر شکننده نیست، می پیچانیم و یک سنگ روی بوته ها می گذاریم (برگ ها و ساقه ها را از بوته ها جدا نمی کنیم). یک هفته بعد از پیچاندن، شیرابه ی داخل برگ ها به ریشه برمی گردد و در این زمان، ساقه از طوقه جدا می شود و برجستگی کلاهک شکلی بر روی طوقه ظاهر می گردد. خاک دور کلاهک را خالی می نماییم و مقداری خاک نرم روی آن می ریزیم و مجدداً برگ های خشک شده را روی کلاهک می گذاریم تا سایه بانی برای کلاهک بشوند و نور آفتاب آن را از بین نبرد. 7 تا 10 روز بعد، خاک روی کلاهک را کنار می زنیم و شروع به تیغ زدن می نماییم. ضخامت برش باید به اندازه ضخامت یک برگه کاغذ باشد. سپس مجددا سایه بان را بر روی کلاهک قرار می دهیم. 4 روز بعد شیرابه ای که از محل برش ترشح شده است را برداشت می کنیم و مجددا برش می زنیم. این کار چندین بار تکرار می شود و فواصل تیغ زدن مجدد بوته ها همان 4 روز یکبار است.
فصل برداشت آنغوزه 3 تا 4 ماه طول می کشد. معمولاً هر هکتار یک کارگر برش زن نیاز دارد و باید روزی 1000 تا بوته تیغ زده شود.
برداشت شیره انغوزه در سن 5 تا 7 سالگی گیاه و قبل از موعد گلدهی و بذرافشانی آن صورت می گیرد.

آفت و بیماری آنغوزه

هیچگونه آفت و بیماری در کشت آنغوزه و باریجه مشاهده نکرده ام و فکر می کنم به خاطر بوی بد و تند این گیاهان باشد.

روش کشت بافت آنغوزه

باززایی گیاه دارویی آنغوزه به روش کشت بافت در اصفهان، از شش سال به 6 ماه کاهش یافت، گیاه آنغوزه در طول عمرش فقط یک بار گل می دهد و سپس از بین می رود اما با استفاده از فناوری کشت بافت از یک گیاه میلیون ها گیاه جدید، با کیفیت خوب و در زمان کوتاه تولید شد .کاهش زمان باروری این گیاه، تولید انبوه، جلوگیری از انقراض گیاه، و کاهش مرگ و میر گیاه از مزایای این طرح است.

خاک و دما

این گیاه خاکهایی عمیق و غنی و همچنین مکانهایی آفتابی را می پسندد. به دماهای زیر 10- درجه مقاوم است. به خاکهایی با بافتها و pHهای گوناگون سازگاری دارد ولی بهترین رشد را در خاکهایی عمیق و با زهکش مناسب دارد.

READ  افسنطین چیست / افسنطین شیرین / خواص افسنطین و عوارض افسنطین

خواص دارویی گیاه آنغوزه

1-از انغوزه برای درمان اختلالات عصبی در کودکان استفاده می شود.
2- انغوزه خاصیت مسکن دارد و در کاهش فشار خون و درمان بیماری های قلبی عروقی موثر است.
3- انغوزه نفخ بر است و به هضم غذا کمک می کند.
4-مصرف انغوزه از حمله های هیستری جلوگیری می کند.
5-مصرف انغوزه پس از زایمان برای مادر بسیار مفید است.
6-برای رفع دندان درد، مقداری از انغوزه را با آب لیمو مخلوط کنید و با پنبه روی دندان قرار دهید.
7-از آن جا که انغوزه خاصیت آنتی بیوتیک دارد و مانع از رشد میکروب می شود، از انغوزه به عنوان نگهدارنده در ترشی ها استفاده می شود.
8- انغوزه ناراحتی های تنفسی مانند آسم، سیاه سرفه و برونشیت را برطرف می کند.
9- انغوزه برای درمان یبوست بسیار مفید است.
10- انغوزه عفونت های قارچی روده را برطرف می کند.
11-از آن جا که مصرف انغوزه در برخی افراد حالت تهوع، سرگیجه، سوزش معده و… ایجاد می کند، بهتر است با نظارت پزشک مصرف شود.

مضرات گیاه آنغوزه

عوارض جانبی آنغوزه

آنغوزه در کنار تمام فوایدی که دارد، بعضی مضرات را نیز دارد. در بعضی موارد ممکن است سبب تهوع و استفراغ شود؛ استفاده ی بیش از اندازه از این گیاه ممکن است سبب تحریک گلو، تورم لب ها، آروغ زدن، گاز معده و اسهال شود. علاوه بر این در افرادی که دارای بیماری اعصاب مرکزی هستند ممکن است اثرات تحریکی ناخواسته ایجاد کند. اگر مبتلا به صرع هستید از این گیاه استفاده نکنید زیرا ممکن است سبب حملات صرع شود. گاهی سبب حساسیت های پوستی از قبیل قرمزی، خارش و تحریک پوستی می شود، در این حالت باید با پزشک مشورت کنید تا واکنش آلرژیک بدن درمان شود. مقدار زیاد آنغوزه ممکن است سبب سرگیجه و سردرد و کاهش هوشیاری در هنگام کار شود. اگر مبتلا به بیماری فشار خون بالا یا پایین هستید از این گیاه استفاده نکنید.
بطور کلی اگر می خواهید برای درمان آسیب کبدی، بیماری قلبی یا مشکلات عصبی از این گیاه به مقدار زیاد استفاده کنید، بهتر است پیش از مصرف با متخصص یا پزشک مشورت کنید.

خواص آنغوزه در طب سنتی

آنغوزه گیاهی با بوی تند و مزه‌ تلخ است. صمغ این گیاه که از ریشه‌ آن تهیه می‌شود به عنوان دارو در طب سنتی بکار می‌رود.

فواید دارویی آنغوزه بسیار زیاد است که بعضی از آنها را در زیر می‌آوریم:

• یکی از آنها درمان آنفولانزا است. آنغوزه برای مقابله با آنفولانزای خوکی و ویروس H1N1 مفید است.

آنغوزه همچنین برای درمان آسم و برونشیت و سرماخوردگی و آنفولانزای اطفال استفاده می‌شود. علاوه بر این آنغوزه به دلیل عملکرد ضدمیکروبی‌ اش، برای کاهش برونشیت مزمن و سرفه مفید است.

آنغوزه دارای خواص ضدبارداری است و در طب سنتی به عنوان داروی ضدبارداری استفاده شده است.

آنغوزه محافظ خوبی در مقابل تری‌گلسیرید و کلسترول حاصل از خوردن غذاهای چرب است. ترکیب شیمیایی به نام کومارین سبب رقیق شدن خون می‌شود. البته ممکن است با داروهای ضد فشار خون تداخل داشته باشد و باید در مصرف آن احتیاط کرد و پیش از مصرف با پزشک مشورت نمود.

آنغوزه برای مقابله با اثرات طولانی مدت استفاده از الکل مفید است، اثرات طولانی مدت استفاده از الکل، شامل آسیب‌ های کبدی و گاهی حتی مرگ است. این اثر آنغوزه به دلیل خواص ضد فیبروزی و ضدالتهابی آن است.

آنغوزه برای درمان سندروم روده‌ تحریک‌ پذیر (IBS)‌ استفاده می‌شود.

READ  توت فرنگی / خواص و مضرات توت فرنگی / خواص توت فرنگی برای پوست / خواص توت فرنگی برای لاغری / طبیعت توت فرنگی

• ترکیبات موجود در صمغ، روغن و پودر این گیاه شامل پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر است که برای تقویت بدن بسیار مفید است.

آنغوزه را می‌توان با انواع خوراکی‌ ها مانند سبزی‌ ها، برنج و گوشت مخلوط کرد. عطر تند آنغوزه هنگامی که با روغن داغ مخلوط می‌ شود ملایمتر می‌شود. کمی از پودر آنغوزه را به همراه ادویه‌ جات دیگر می‌ توان به حبوبات یا گوشت افزود و از فواید آن بهره‌مند شد.

آنغوزه در محصولات آرایشی و بهداشتی به عنوان ماده‌ معطر و در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده‌ استفاده می‌شود.


آنغوزه / مقاله دوم

موارد مصرف آنغوزه

نام علمی گیاه : Ferula assa-foetida L
خانواده گیاه: Umbelliferae
آنغوزه در طب سنتی دارای اثرات ضد تشنج، ضد کرم، رفع بیماری های عصبی، اشتها آور، رفع درد کلیه، ضد روماتیسم، رفع تنبلی روده، ضد گر گرفتگی و مؤثر بر فشار خون است. در کشور چین جوشانده این گیاه به عنوان داروی ضد کرم مصرف خوراکی دارد. این گیاه همچنین قاعده آور است و در رفع اسپاسم حنجره، آسم و رفع یبوست مفید است

مکانیسم اثر آنغوزه

تحقیقات نشان داده است که آنغوزه می تواند انقباضات ماهیچه صاف ناشی از تأثیر هیستامین را خنثی کند. همچنین مشخص شده است که رزین موجود در این گیاه سبب پیشگیری از زخم معده ناشی از تجویز آسپرین می شود. در پژوهش ها ثابت شده است که عصاره آنغوزه دارای اثر ضد انگلی بر روی انگل هیمنولیپس دارد و می تواند آن را از بین ببرد. گزارش شده است که ترکیب فارنسی فرول موجود در این گیاه یکی از مواد مهم تشکیل دهنده رزین آنغوزه است که در مهار فاکتور رشد اندوتلیوم عروق مؤثر است. همچنین مشخص شده که رزین این گیاه موجب مهار ویروس آنفولانزا نوع A می شود. در تحقیقات دیگر ثابت شده است که عصاره این گیاه در مهار تکثیر ویروس انسانی رینو ویروس اثر مهار کننده دارد و همچنین رزین گیاه باعث مهار انگل تریکوموناس واژینالیس می شود. تحقیقات ثابت کرده است که صمغ آنغوزه به دلیل دارا بودن ترکیبات آنتی اکسیدانی منجر به کاهش میزان رادیکال های آزاد درون سلولی و همچنین موجب تحریک سنتز و ترشح انسولین و یا هیپرپلازی سلول های بتا در پانکراس می شود. که فلاونوئیدهای گلیکوزیدی و ساپونین های این گیاه عامل اصلی ترشح انسولین در سلول های بتا پانکراس هستند. صمغ این گیاه نیز سبب افزایش میزان جذب گلوکز می شود

فارماکوکینتیک آنغوزه

گیاه آنغوزه حاوی رزین، صمغ و اسانس است. همچنین حاوی ترکیب های آزافوئتیدین، فروکولیسین، سارادافرین و آزافوئتیدنول است. تمام صمغ این گیاه حاوی ترکیبات کومارینی است. از ترکیبات دیگر گیاه می توان به مواد معدنی از جمله آهن، روی و مس و ترکیب فارنسی فرول (Farnesiferol) اشاره کرد. اسانس این گیاه بی رنگ یا به رنگ زرد کمرنگ با بوی بسیار بد است که در مقابل هوا به سرعت اکسیده می شود. ترکیبات موجود در اسانس آنغوزه شامل ترکیبات گوگرد دار مثل بوتیل پروپنیل دی سولفاید، آلفا- پینن، بتا- پینن، سیس- اوسیمن و آلفا- هومولن است

هشدار ها آنغوزه

در التهاب حاد به دلیل اثرات تحریکی معده منع مصرف دارد. در کولیک اطفال به خاطر اثرات تحریکی بر روده نباید مصرف شود. مصرف آنغوزه به دلیل اثرات سقط آور و منقبض کننده رحم در دوران بارداری منع مصرف دارد و در دوران شیردهی باید با مشورت پزشک استفاده شود. در برخی از افراد که به گیاهان خانواده چتریان از جمله آنغوزه حساسیت دارند، آلرژی و حساسیت پوستی گزارش شده است